الف) علل و عوامل عدم موفقیت مسابقات قرآنی مدارس.

1) محتوای مسابقات از پنج جنبه دارای اشکال می باشد:

1/1) اکثر مواد و محتوای مسابقات، در کتاب درسی دانش آموزان وجود ندارد.

2/1) محتوا و مواد مسابقات در طول سال تحصیلی به دانش آموزان داده نمی شود.

3/1) مربیان: دانش و مهارت کافی را در زمینه آموزش تجوید، صوت، لحن، حفظ و … و همچنین نحوه داوری مسابقات را ندارند.

4/1) مواد مسابقات به دلیل کمبود وقت، برای تمرین و همچنین تلاقی آن با امتحانات آموزشی ثلث (یا ترم) باعث بروز مشکلات عدیده ای برای شرکت کنندگان می گردد.

5/1) مواد مسابقات با توجه به آیین نامه های داوری (جدید) طراحی نشده است.

2) مهمترین بخش مسابقات قرآن، «مرحله آموزشگاه» می باشد که در مقایسه با بقیه مراحل به آن اهمیتی داده نمی شود و به همین دلیل بسیاری از مدیران و مربیان بدون بر گزاری این مرحله اقدام به معرفی دانش آموزان نخبه مدارس خود می نمایند.

3) تأخیر در ارسال دستورالعملهای مسابقات قرآن، نهج البلاغه و… از طرف وزارتخانه متبوع به استانها و به نواحی و مناطق، کیفیت آمادگی آنان را کاهش می دهد.

4) هدف کارشناسی قرآن در اجرا، از بر گزاری مسابقات قرآن، با اهداف و اصول کلی مسابقات در آموزش و پرورش که همانا تربیت اسلامی دانش آموزان است، تفاوت دارد و بیشتر به قهرمان پروری توجه دارد.

5) طرحهای موازی به عنوان (ظاهراً) کار جدید و نو که در قالب مسابقات متعدد از طرف کارشناسی استان و یا واحدهای فرهنگی و هنری نواحی برگزار می شود، مغایر با بخش نامه های وزارتی و اهداف اولیه بوده و باعث دوباره کاری، اسراف وقت و بودجه های دولتی می گردد.

6) عدم تخصص مربیان در داوری به دو شکل باعث آسیب پذیری مسابقات و فعالیتهای قرآنی می شود:

الف) اتلاف وقت و هزینه. (دانش و مهارت داوری مربیان در آموزشگاه باعث جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه و در نهایت موفقیت دانش آموزان می شود)

ب) امور تربیتی با داشتن بیش از هیجده میلیون دانش آموز و چندین هزار مربی، هنوز محتاج داورانی است که باید از خارجِ مجموعه آموزش پرورش جذب شوند.

7) تغییرات پی در پی دستور العمل مسابقات، بدون توجه به زمان و موقعیت دانش آموزان باعث نارضایتی گردیده است.

8) کارشناسی نبودن طرحهای ارسالی به وجود آمدن اختلال در روند برنامه ها و در پی آن ارسال اصلاحیه های مختلف ایجاد کاهش کیفیت مسابقات و در نتیجه به تضییع حقوق شرکت کنندگان منجر می گردد.

9) عمل نکردن به اکثر تعهدات، طرحها و برنامه هایی که در ابتدای سال تحصیلی از طرف وزارت متبوع و یا ادارات کل وعده داده می شود، باعث بدبینی و افت کمی و کیفی آنها می گردد.

10) از معدود ارگان ها و نهاد هایی که مسابقات قرآن در بین پرسنل و کادر آن برگزار نمی گردد، آموزش و پرورش است!! در حالی که غیر از آموزش و پرورش در اکثر ارگان ها و نهاد ها و اداراتِ سطح کشور، مسابقات قرآن به صورت «سراسری» بر گزار می گردد.

11) کم توجهی به دوره ابتدایی از نظر تقسیم بندی مربیان پرورشی، موجب صرف هزینه های کلان در دوره های تحصیلی بالاتر می شود. بهترین و کار آمد ترین مربیان در دوره دبیرستان به کار گرفته می شوند و مربیانی که تخصص و تجربه متوسطی دارند، در دوره راهنمایی مشغول به فعالیت می شوند و کم تجربه ترین مربیان در دوره ابتدایی مشغول به کار تربیتی می شوند.

در حال حاضر متأسفانه به دلیل سوء تدبیر مسؤولان در این زمینه بیشترین سرمایه گذاری به جای پیشگیری (در دوره ابتدایی) صرف درمان (در دوره متوسطه) می شود.

12) فعالیت های پرورشی؛ (مانند: رشته های مختلف مسابقات فرهنگی و هنری از یک سو مثل: هنرهای دستی (6 رشته) هنرهای تجسمی (5 رشته)، هنرهای نمایشی و سرود و قرآن (4 رشته)، اذان، احکام، نهج البلاغه و… و امور دیگری مانند: کتابخانه، نماز جماعت و اردوهای مختلف و … از سوی دیگر …) و همچنین تدریس کلاسی مربیان (11 ـ 24 ساعت در طول هفته) از طرف دیگر ارتباط مستقیم هم با یکدیگر ندارند و از سویی تنظیم فرم ها دستور العمل ها، گزارشات و … باعث آن می شود که مربیان پرورشی فقط بتوانند به صورت مقاطعه کاری و «برنامه روزی» (به جای برنامه ریزی) به انجام امور بپردازند و در این میان مسابقات قرآن هم از حیث کمی و هم از حیث کیفی کمترین جایگاه را پیدا می کند.

13) پایین بودن کیفیت جوایز از نظر نوع و جنس و همچنین تأخیر ـ گاهی یک سال و بیشتر ـ در تحویل آن باعث کم رنگ شدن مسابقات شده است.

ب) راهکارهای عملی جهت رفع نابسامانی های موجود:

1ـ از مهمترین راهکارهای مفید و در عین حال ضروری «گرایش دادن» به فعالیت مربیان پرورشی است.

در این زمینه پیشنهاد می شود:

اولاً: به اهداف تربیتی فعالیتها توجه و تأکید کافی مبذول گردد.

ثانیاً: در این روش مربیان از بین کلیه فعالیت ها به اختیار و با توجه به تخصص خود شروع به فعالیت می نماید.

از محاسن ویژه این طرح: سهولت در برگزاری و صرفه جویی در هزینه مسابقات است و واحدهای فرهنگی و هنری نواحی و مناطق، طبق قرار داد قبلی با مدیران و مربیان مدارس، می توانند در زمینه سرمایه گزاری روی گروه ها و رشته های مدارس و همچنین کنترل کمّی و کیفی آن آزادی عمل بیشتری داشته باشند.

2ـ کارشناسان محترم تألیف کتابهای قرآن درسی از مشارکت کارشناسان محترم مسابقات قرآن استفاده نموده و کتب مزبور را به گونه ای ارائه نمایند که دانش آموزان اولاً: با مفاهیم قرآن آشنا شوند و ثانیاً: مواد مسابقات در کتب درسی درج گردد.

3) مسؤولیت مستقیم فعالیت پرورشی به جای آنکه بر دوش مدیران باشد بر عهده مربیان پرورشی قرار می گیرد. از آنجایی که مسؤولیت مدرسه و همچنین امکانات و اعتبارات در دست مدیران می باشد. و این امر باعث بروز اختلافات و در نتیجه اختلال در انجام فعالیتهای تربیتی آموزشگاه می شود.

در این خصوص پیشنهاد می شود دایره محترم پرورشی دوایر آموزشی و مدیران مدارس را توجیه نموده و کم و کیف فعالیت ها را از آنان بخواهند و نقش مربیان را در انجام امور اداری به حداقل برساند تا آنان نیز مانند دبیران دیگر دروس، به ارتقای کیفیت امور پرورشی آموزشگاه برسند.

4ـ مسابقات مرحله آموزشگاه از مهمترین مرحله مسابقات است و در این خصوص می توان زمان و مکان و ساعت برگزاری مسابقات مرحله اول را از مدارس خواسته و با مشارکت همکاران اداری و فرهنگی، به کیفیت تبلیغات و نحوه برگزاری آن کمک کرد.

5ـ برگزاری مسابقات قرآن فرهنگیان به صورت سه مرحله ای ـ ناحیه، استان، سراسری ـ از سوی وزارت آموزش و پرورش، کمک شایانی به تأمین و آموزش نیروهای مورد نیاز می کند.

6ـ توجه به دوره ابتدایی با استفاده از مربیان متخصص و علاقمند، از طریق سرمایه گذاری مادی و معنوی از طرف مسؤولان ستادی و اجرایی، حکم پیش گیری قبل از درمان را دارد.

7ـ برگزاری دوره های ضمن خدمت تخصصی مربیان در رشته های داوری قرآن و آموزش آیین نامه های مسابقات و آموزش شعارهای قرآنی و … به دو دلیل با اهمیت است:

اولاً) کمک شایانی به مربیان پرورشی می کند تا حداکثر استفاده را از حداقل زمان در تمرینات با دانش آموزان (با توجه به شناخت موارد داوری) بکنند.

ثانیاً) کمبود داور مسابقات قرآنی مراحل مختلف، به این شکل جبران می شود.

8ـ توجه به این امر ضروری است که جدول زمان بندی و دستور العمل کلیه مسابقات، به صورت کامل در تابستان هر سال تکمیل و ارسال گردد و با شروع سال تحصیل از ارسال طرح های جدید و بر گزاری مسابقات مختلف و یا موازی (به غیر از مسابقات فرهنگی و هنری) و اصلاحیه های متعدد پس از شروع سال تحصیلی به شدت پرهیز شود.

9ـ بررسی فرایند بر گزاری مسابقات در مراحل مختلف و به دور از هر نوع ملاحظه ای از طرف کارشناسی محترم مسابقات قرآن مورد عنایت قرار گرفته و با توجه به نیاز سنجی و اولویت هر یک، جهت برنامه ریزی های آتی مجوز صادر شود.

10ـ در همین جا پیشنهاد می شود که برای سهولت کار دانش آموزان در امر نوشتن مقالات (مسابقات نهج البلاغه، مفاهیم، احکام، ادبی و …) کتابی مفید و «کاربردی» تدوین و در اختیار شرکت کنندگان این رشته ها قرار گیرد. همچنین بر گزاری دوره ای هر چند کوتاه و فشرده برای مربیان محترم و متصدیان این امور، لازم و ضروری می باشد.

مقلات رسیده

دوستان جوان بسیاری برای بشارت مقالاتی می فرستند که به دلایل گ

وناگون امکان استفاده از همه آنها در مجله وجود ندارد از این شماره تصمیم گرفته ایم علاوه بر استفاده از این نوشته ها در بخش های ژرفاء نسیم، بخشی خاص در کرانه را به آن اختصاص دهیم تقاضامندیم نویسندگان محترم مشخصات دقیق خویش همراه با میزان تحصیلات و نشانی و شماره تلفن را نیز در مقاله درج نمائید.